Міне, жадырап жаз өтіп, алтын күз де келіп жетті. Табиғаттың осы бір жыл мезгілін әркім-ақ сыңғырлаған жез қоңырау үнімен, мектептегі мұғалімдер мен оқушылардың қарбалас, сағыныса табысқан қуанышты сәттерімен елестетеді. Жаңа оқу жылымен қатарлас келетін Мұғалімдер күні де күздің үлесіне тиіпті. Мектеп қабырғасынан әлдеқашан алыстап кетсе де, бойында жылуы бар әрбір парасатты азамат әліп үйретіп, білім теңізіне жетелеген ұстаздары мен балалық шағының талай қызықты күндеріне куә болған алтын ұя – мектебін әрдайым үлкен сағынышпен, құрметпен еске алып отырады. 

ҰСТАЗЫМА БАС ИЕМІН

Әр адамның өміріне жол салуына ұстаздар қауымының зор үлесі бар. Мектептен бастап өмірден бір кірпіш болып қаланғанға дейін, адамды мамандыққа, адамдыққа бейімдеп отыратын бір адамы болады. Ол – ұстаз. Ұстазың кім десе кез-келген адам, ойланбай-ақ, өз ұстаздарын атай алады. Жақсылығын айтады, есімін елге үлгі етуге тырысады. Ұстаздар мерекесі қарсаңында мен де, қолыма қалам алып, өзімді өмірге бейімдеген ұстаздарым жайлы сыр шертуді жөн көрдім. Ұстаз алдына дейін әрине өсіріп, жеткізіп, тәрбиелеп, гүлдеп, түрлеп өзінің ата-аналық мейірімін балаға төгетін әке мен анамыз. Әкем Қайыпжан Аусарбаев 45 жыл ұстаз болып, 20 жылын мектеп басшысы қызметін атқарып, ұстаздардың ұстазына айналып, зейнетке шықты. Анамыз Әлима, сан қызмет атқарса да, үйде аналық мейірімімен ақ сүтін беріп, адалдыққа тәрбиеледі. Өсіп-өркендесек те, әрқашан ең бірінші ақылшымыз, қорғанышымыз болып қала бермек. Алғашқы мектептің қадамын Тарбағатай ауданының Жамбыл атындағы орта мектебінен білім, тәрбие алып, сауат ашып, көңіліме рухани мол мұра жинадым. Алғашқы ұстазымның да есімі көңілімде жатталып, ұмытылмас бір адамыма айналды. Ол ұстазым Кеңес апай еді. Алғашқы ұстазыма мың тағзым етіп, шексіз алғысымды айтамын. Орта мектепті бітірген соң, әкем Өскемен қаласындағы Жамбыл атындағы мектеп-гимназиясына оқуға беріп, ғұлама ұстаз Қанипа Бітібаеваның авторлық сыныбына кіргізді. Осыдан бастап, менің өмірге, мектеп бітіріп, мамандық алуыма ұстазым Қанипа апайдың үлкен үлесі зор десем артық айта алмаспын. Мектепті бітіріп, мектептен кейін педогогикалық колледжде қазақ тілі мен қазақ әдебиеті мамандығына бейімдейтін арнайы бөлім ашқызып, өзі оқытқан 25 оқушыны қазақ тілі маманы етіп бірақ шығарды. Міне, ұстаздың балаға деген қомқорлығы мен ерлігін осыдан көруге болады. Мұндай ұстазымды қалай ұмытпақпын? Сол, Қанипа апайдың тәлім-тәрбиесі, қазіргі өміріме жол, жанұяма азық болды. Ұлы ұстазым өмірден озса да, рухы біздің, шәкірттерінің жанында.
Ұстаздар күні Қанипа апайым жайлы қаншама сыр ақтарып, жыр жазсам да, баға жетпес. Еліміздің болашағын, осындай ұстаздар да өз шәкірттерімен көркейтіп, көріктендіретіні сөзсіз.
Отырмын ұстаз жайлы қалам алып,
Жатқанда мерекеде дараланып,
Мереке, ұстаздарым, құтты болсын,
Жатқанда шәкірттермен бағаланып.
Сан жылдар өтсе-дағы ұмытпаймыз,
Көргенде құшақ жайып ұлықтаймыз.
Ел сыйлаған ерекше ұстазсыздар,
Жақсылыққа ұмтылып,
Жамандыққа құнықпайтын!

ӘРІПТЕСТЕРІНЕ ЖЫРДАН ШАШУ ШАШТЫ

«Менің Әуезовім» деп өзінің ұстазын пір тұтқан академик Зейнолла Қабдолов: «Ұстаздық – ұлы нәрсе» депті. Осындай ұлы іспен айналысып, балаға қара танытып, қатарға қосатын қарапайым ұстаздардың бірі Тоты Құдайбергенқызы Мазыбаева.
Тоты Құдайбергенқызын шәкірттері де, әріптестері де құрмет тұтады. Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәнінің мұғалімі Тоты сынды өз ісіне деген жауапкершілігі жоғары, ізденімпаз ұстаз туралы, бір ауыз жылы сөз айтудың реті келгендей. 17 жыл бойы ұстаздық еткен Тоты Құдайбергенқызының бала кездегі арманы ұстаздық мамандық. Осы ұлы жолға итермелеген аяулы ұстаздары Сайраш Чалова, Бикеш Жакитова, Гүлзада Асылғазиналарды жылы сезіммен еске алады. Ұстаздық жолын Көкпекті орта мектебінде бастаған Тоты Құдайбергенқызы 1998 жылы Семей мемлекеттік университетінің қазақ тілі және әдебиет пәні мамандығын бітірді. Қазіргі таңда, Көкпекті орта мектебінде еңбек етіп, еңбегінің жемісін көруде. Ең алғашқы сыныбын 2010 жылы қанат қақтырып ұшырған ұстаз, оларды сағыныш, мақтаныш сезімдерімен еске алды. Атап айтсақ, Әйгерім Смаилова, Талғат Тұрсынов сынды шәкірттерінің биік белестерге шыққанына қуанышты. Тоты Құдайбергенқызының қазіргі шәкірттері де, алдыңғы буын аға-әпкелерінен үлгі алып, мектеп мақтанышының бірегейлері. Олар Ақерке Айтқазина, Айғаным Төлегенова, Дарын Кеңесханов түрлі олимпиадаларға қатысып, жүлделі орындарға ие болды. Тоты Құдайбергенқызы 1 санаттағы, тәжірибелі маман ретінде жас мұғалімдерге қай жағынан да үлгі болуға тұрарлық ұстаз. Сонымен қатар, біздің кейіпкеріміз отбасында Бақытжан, Бекжан, Елдос есімді ұлдардың аяулы анасы, Серік атты қосағының адал жары. Ұлдарына жақсы тәрбие берген ұстаз-ана, балаларының амандығын тілеуде. Үлкен ұлы Бақытжан Астана қаласындағы спорт мектебінде оқиды. Жастайынан «грек-рим» күресіне бейім Бақытжанды анасы 6 сыныптан бастап сол мектепке білім алуға жіберген. Ал, Бекжан болса ағасының жолын қуып спортпен айналысып, ата-анасының көз қуанышына айналуда. Ұстаздың бойында ақындық дарыны бар екені байқалады. Бос уақытында қолына қалам алып, өлең шығаратын ұстаз-ақын әріптестеріне мына өлең шумақтарын, мерекелік шашу ретінде арнады.
Ұстаздар тапжылмайтын еңбеккерлер,
Жемісті жерге екпеген, елге еккендер.
Болашақ ұрпақтарын тәрбиелеп,
Зердесін болашақтың зерлеткендер, - деп жүрекжарды мерекелік лебізін білдірді.
Талапшыл, әділетті, еңбекқор ұстаздан: «Кейінгі буын ұстаздардың бойынан қандай қасиеттерді көргіңіз келеді?» деп сұрадым: «Жас мұғалімдер алдымен өздеріне талапты қаттырақ қойса, ізденсе, сабағына өзі де қызықса, балаларды да тарта білсе деген тілегім бар», - деді ұстаз.

ЖАҚСЫ ҰСТАЗ – ШАМШЫРАҚ

Өмірінің 25 жылын мұғалімдікке арнаған Тілеухан Ақанұлын жұрт білікті ұстаз ретінде де жақсы біледі. «Еңбегің қатты болса, татқаның тәтті болады» демей ме халық даналығы. Дәл осы қанатты сөздер еңбегінің арқасында өрге шығып, абыройлы боп жүрген ардақты ұстаз Тілеухан Ақанұлы Мұстафиновқа арналғандай. Тілеухан аға орта мектепті бітірген соң, 1988-1992 жылдары Семей педогогикалық инистутын аяқтап, дене шынықтыру пәнінің мұғалімі мамандығын алып шығады. Негізінде Тілеухан Ақанұлының кіндік кесіп, туған жері Үлгілімалшы ауылы болса, алғашқы еңбек жолын осындағы Абай атындағы орта мектептен бастаған. Міне, ұстаздық қызметін осылай бастаған ол 2001 жылдан бері Көкпекті ауылы Ж.Шайжүнісов атындағы орта мектепте ұстаздық қызмет атқаруда.
– Ұстаз болу табандылық пен төзімділікті талап етеді. Тіпті оқушыларымды көрмесем сағынып қалатын деңгейге жеттім. Бір сөзбен айтқанда, балалармен жұмыс істеуге тіптен үйреніп кеттім. Өзім тікелей тәлім берген көзге түсер шәкірттерімнің бірнешеуін айтар болсам, олар: Ержан Естаев, Олжас Айжақсин, Ерік Болғабаев, олар қазір менің жолымды қуып дене шынықтыру саласында еңбек етуде – дейді ұстаз. Қолға алған ісін диірменнің тасындай дөңгелетіп әкететін Тілеухан Ақанұлының өмірлік жолдасы Шолпан апай да ұстаз, осы қос ұстаздың шаңырақ көтергендеріне биыл 26 жыл. Бүгінде, Тілеухан аға мен Шолпан апайдың шаңырағы 2 ұл 1 қызды тәрбиелеп, өсірді. Қазір қыздары Айдана ата-анасының жолын қуып ұстаздық қызмет етуде.
«Жақсы ұстаз – шамшырақ», дейді, міне, сондықтан да Тілеубек Ақанұлы әрдайым өз әріптестері мен шәкірттерінің алдында қасиетті тұлға ретінде ерекшеленеді.

ЖАҢАЛЫҚҚА ЖАНЫ ЖАҚЫН ЖАС МАМАН

Шәкірттерін білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие беру, олардың бойына жақсы қасиеттерді дарытып, адамгершілік рухта бағыт-бағдар нұсқауда ұстаздың еңбегі зор. Сондықтан да ол әрдайым ерекше тұлға ретінде дараланады. Сондай жандардың бірі – Ж. Шайжүнісов атындағы орта мектептің жас, жаңашыл ұстазы Мөлдір Садуова Қадырқожақызы.
Мөлдір Нұра ауылында 1990 жылы, көп балалы отбасында дүниеге келген. Әкесі Қадырқожа мен анасы Айгүлдің кенже қызы болса да, еркелікке салынбай сабақты жақсы оқыды. Ата-анасының берген тәрбиесін бойына сіңіріп, 2012 жылы Семей қаласында Шәкәрім педогогикалық иниститутын «өте жақсы» бітіріп, «Дипломмен - ауылға» жобасы негізінде, ауылдық мектепте химия пәнінен ұстаздық қызмет атқаруда. Еңбек өтілі небәрі 3 жыл болса да, жас маманның жетістері мен мадақтау қағаздары көздің жауын алады. Атап айтсақ, «Үздік слайд - 2014 жыл» атты Республикалық байқауға өзі және оқушылары қатысса, аудандың пән олимпиадаларынан Алина Кабирова, Әсем Кожаева сынды шәкіртері ІІ орын алды. Ал, 2013 жылы аудандық «Мамандығым - мақтанышым» атты аудандық дебатқа қатысқан. Жинақтары әдістемелік басылымдарға жарияланып тұрады. Сонымен қатар, биылғы ҰБТ нәтижесіне Мөлдірдің де қосқан еңбегі де аса зор. Себебі, шәкірті Алина Кабирова ҰБТ нәтежиесінде химия пәнінен 23 ұпай жинап, қазір Семей қаласындағы Шәкәрім университетіне грантқа оқуға түсті.
Жаңашыл жас ұстаздың алда алар асулары, мақсаттары әлі де көп, осы бағыттан таймаса, биіктен көрінетініне сенімдіміз.Осы сәтті пайдаланып, жас ұстаз мерекелік тілегін жолдады: «Бүгінгі таңда еліміз 30 дамыған елдің қатарына ену мақсатын қойды. Ал оған жету үшін – тек білім мен ғылымға негізделуіміз керек. Бұл - заман талабы және бүгінгі ұстаз – рухани бай, педагогикалық, шығармашылық тұрғыда дамыған, кәсіби тәсілдерді жетік меңгерген болу керек. Сіздерді мерекелеріңізбен шын жүректен құттықтап, отбасыларыңызға береке-бірлік, бақ-дәулет, дендеріңізге саулық тілеймін», деді жас ұстаз.
«Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деп Абай бабамыз тегін айтпаған ғой. Мөлдір бұл мамандықты өзінің жүрек қалауымен таңдаған болса, ол оның ыстық-суығына төзіп, зейнет жасына жеткенше шынайы сүйіспеншілікпен шәкірт тәрбиелеуден бір жалықпайтыныа сенімдіміз.
Клара ҚАЙЫПЖАНҚЫЗЫ

Пікір: